W świetle przepisów ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej pełnoletni wychowanek pieczy zastępczej może: pozostać w dotychczasowej rodzinie zastępczej, rodzinnym domu dziecka albo placówce opiekuńczo-wychowawczej do 25. roku życia, pod warunkiem że pobiera naukę lub opuścić dotychczasową formę pieczy zastępczej i uzyskać pomoc w usamodzielnieniu.
Zasady przyznawania dla osób usamodzielnianych pomocy na kontynuowanie nauki, usamodzielnienie oraz zagospodarowanie reguluje ustawa z dnia 9 czerwca 2011 roku o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej. W Powiecie Lęborskim szczegółowe zasady przyjęto także uchwałą nr 363/2021 Zarządu Powiatu Lęborskiego z dnia 29 września 2021 roku (załącznik nr 10).
Pomoc w usamodzielnieniu obejmuje:
1. pomoc na:
- kontynuowanie nauki,
- usamodzielnienie,
- zagospodarowanie;
2. pomoc w uzyskaniu:
a) odpowiednich warunków mieszkaniowych,
b) zatrudnienia;
3. pomoc prawną i psychologiczną.
Pomoc na kontynuowanie nauki, na usamodzielnienie oraz na zagospodarowanie jest przyznawana osobie usamodzielnianej, która przebywała w pieczy zastępczej
przez okres co najmniej:
1) 3 lat - w przypadku osoby usamodzielnianej opuszczającej rodzinę zastępczą spokrewnioną;
2) 1 roku - w przypadku osoby usamodzielnianej opuszczającej rodzinę zastępczą niezawodową, rodzinę zastępczą zawodową, rodzinny dom dziecka, placówkę opiekuńczo-wychowawczą lub regionalną placówkę opiekuńczo-terapeutyczną.
Pomoc dla osoby usamodzielnianej jest przyznawana lub udzielana na jej wniosek. Warunkiem przyznania pomocy na kontynuowanie nauki i na usamodzielnienie,
poza złożeniem wniosku, jest posiadanie zatwierdzonego indywidualnego programu usamodzielnienia. Program ten jest opracowywany przez osobę usamodzielnianą wspólnie z opiekunem usamodzielnienia.
Opiekun usamodzielnienia jest wskazywany co najmniej rok przed uzyskaniem pełnoletności przez osobę usamodzielnianą, natomiast co najmniej na miesiąc
przed uzyskaniem pełnoletności przedstawia się kierownikowi PCPR indywidualny program usamodzielnienia, który musi być przez niego zatwierdzony. W planie tym określony musi być zakres współdziałania opiekuna z osobą usamodzielnianą.
Na zakończenie procesu usamodzielnienia dokonywana jest ocena procesu usamodzielnienia.
Przyznanie oraz odmowa przyznania pomocy dla osoby usamodzielnianej na kontynuowanie nauki, na usamodzielnienie oraz na zagospodarowanie następuje
w drodze decyzji, na którą na podstawie przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego przysługuje odwołanie.
Pomoc na kontynuowanie nauki przyznaje się osobie usamodzielnianej, jeżeli kontynuuje naukę:
1) w szkole;
2) w zakładzie kształcenia nauczycieli;
3) w uczelni;
4) na kursach, jeśli ich ukończenie jest zgodne z indywidualnym programem usamodzielnienia;
5) u pracodawcy w celu przygotowania zawodowego.
Pomoc na kontynuowanie nauki ma charakter świadczenia pieniężnego. Wysokość tej pomocy wynosi nie mniej niż 595,00 zł miesięcznie. Przyznaje się ją na czas nauki,
nie dłużej jednak niż do ukończenia przez osobę usamodzielnianą 25. roku życia.
Ponadto w przypadku, gdy osoba usamodzielniana uczy się w szkole ogólnodostępnej, w systemie dziennym, a jej dochód nie przekracza 200% kryterium dochodowego określonego w ustawie z dnia 28 listopada 2003 roku o świadczeniach rodzinnych, po analizie sytuacji osobistej i pozytywnej opinii opiekuna usamodzielnienia oraz pracownika Działu Pieczy Zastępczej może być przyznana w wysokości do 1.300,00 zł.
Formę pieniężną ma również pomoc na usamodzielnienie. Jej wysokość wynosi:
1. w przypadku osoby usamodzielnianej opuszczającej rodzinę zastępczą spokrewnioną - nie mniej niż 4486,00 zł, jeżeli przebywała w pieczy zastępczej przez okres co najmniej 3 lat;
2. w przypadku osoby usamodzielnianej opuszczającej rodzinę zastępczą niezawodową, rodzinę zastępczą zawodową, rodzinny dom dziecka, placówkę opiekuńczo-wychowawczą lub regionalną placówkę opiekuńczo-terapeutyczną:
a) nie mniej niż 8968,00 zł - jeżeli przebywała w pieczy zastępczej przez okres powyżej 3 lat,
b) nie mniej niż 4486,00 zł - jeżeli przebywała w pieczy zastępczej przez okres od 2 do 3 lat,
c) nie mniej niż 2244,00 zł - jeżeli przebywała w pieczy zastępczej przez okres poniżej 2 lat,
nie krócej jednak niż przez okres roku.
Pomoc na usamodzielnienie może zostać wypłacona, w zależności od ustaleń indywidualnego programu usamodzielniania, jednorazowo lub w ratach, nie później jednak niż do ukończenia przez osobę usamodzielnianą 26. roku życia.
W przypadku gdy osoba usamodzielniana otrzymuje pomoc na kontynuowanie nauki, pomoc na usamodzielnienie, co do zasady jest wypłacana po zakończeniu pobierania pomocy na kontynuowanie nauki.
Pomoc na zagospodarowanie jest wypłacana jednorazowo, nie później niż do ukończenia przez osobę usamodzielnianą 26. roku życia, w wysokości nie niższej niż 2039,00 zł, a w przypadku osoby legitymującej się orzeczeniem o umiarkowanym albo znacznym stopniu niepełnosprawności w wysokości nie niższej niż 4077,00 zł. Pomoc ta może być przyznana w formie rzeczowej.
Wszystkie kwoty pomocy na usamodzielnienie wskazane w ustawie to kwoty minimalne, które mogą być dowolnie kształtowane przez samorząd powiatu w zależności
od możliwości finansowych.
Ustawa o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej nie precyzuje form pomocy w uzyskaniu odpowiednich warunków mieszkaniowych, pozostawiając inicjatywę w tym zakresie podmiotom zobowiązanym do tej pomocy. Pomoc ta może przybrać w szczególności następujące formy:
a) całkowite lub częściowe pokrycie wydatków związanych z wynajmem pokoju,
b) ułatwienie uzyskania mieszkania socjalnego z zasobów gminy,
c) umożliwienie osobie usamodzielnianej uczącej się zamieszkania w bursie lub internacie
do czasu ukończenia nauki,
d) całkowite lub częściowe pokrycie osobie usamodzielnianej studiującej w szkole wyższej wydatków związanych z zakwaterowaniem.
Formę wsparcia dla osoby usamodzielnianej stanowi również mieszkanie chronione. Jest to forma pomocy społecznej przygotowująca pod opieką specjalistów osoby tam przebywające do prowadzenia samodzielnego życia lub wspomagająca te osoby w codziennym funkcjonowaniu.
Zgodnie z art. 53 ust. 1 ustawy z dnia 12 marca 2004 roku o pomocy społecznej, wsparcie w mieszkaniu chronionym może być przyznane osobie pełnoletniej, która ze względu
na trudną sytuację życiową, wiek, niepełnosprawność lub chorobę potrzebuje wsparcia w funkcjonowaniu w codziennym życiu, ale nie wymaga usług w zakresie świadczonym przez jednostkę całodobowej opieki, w szczególności osobie opuszczającej pieczę zastępczą. Mieszkanie chronione może być prowadzone przez każdą jednostkę organizacyjną pomocy społecznej lub organizację pożytku publicznego. W Powiecie Lęborskim mieszkanie prowadzone jest przez PCPR - kontatk w sprawie 59/8421771.
